Ontdek deze verborgen parel in Katwijk op Dag van het Kasteel. Wandel door het park met een folder en beleef de geschiedenis van het Hof van Katwijk via informatieborden. Deze monumentale tuin behoorde ooit bij het Heerenhuis aan de Overrijn in Katwijk aan den Rijn. Dit pand is helaas niet toegankelijk voor publiek. Ruim driehonderd jaar geschiedenis in het Hof van Katwijk is het waard om verteld te worden en de bezoeker van het huidige Heerenschoolbos met andere ogen naar dit prachtige park te laten kijken. Een verhaal, dat vergelijkbaar is met Downton Abbey.

Het gaat over de regenten van de beide Katwijken, die hier geresideerd hebben en de prachtige tuinen en vijvers met sierelementen hebben laten aanleggen tussen 1680 en 1831. Deze tuin is een mix van Hollands-Classicisme en Engelse landschapsstijl en diende als lustoord voor de Heer van Katwijk. Hollands-Classicisme is populair in de gouden eeuw (Paleis Huis ten Bosch, het Catshuis, Slot Zeist). Kenmerken zijn symmetrie, zichtlijnen en Grieks-Romeinse invloeden. Eén van de pronkstukken in het Heerenschoolbos is een beeld dat zich aan het einde van de centrale laan aan de oever van de grote vijver bevindt. Al honderden jaren ligt daar een gespierde kerel met een lange woeste baard. Onder zijn arm houdt hij een enorme vis en zijn andere arm leunt op een vaas. Dit beeld wordt in de volksmond Neptunus genoemd, maar dat is onjuist. Het betreft hier namelijk een riviergod, de Rhenus Pater oftewel Vadertje Rijn. Hoewel er tegenwoordig een straal water uit de bek van de vis spuit stroomde er oorspronkelijk ook water uit de vaas. De vaas verbeeldt de bron van de ooit zo machtige rivier De Rijn.

Waar nu het zorgcentrum staat, stond ook het Willibrorduscollege, het eerste katholieke gymnasium van Nederland, waar tussen 1831 en 1928 onder meer de eerste katholieke landelijke politieke kopstukken gevormd zijn dankzij onderwijs van (vanaf 1836) de paters Jezuïeten. In deze periode zijn er veel uitbreidingen gedaan aan het gebouwencomplex. Een van de uitbreidingen was de kapel van Tepe, die is ontworpen door oud-gymnasiumleerling Alfred Tepe. Door de bouw hiervan ging de zuidelijke vijver verloren, waardoor de symmetrie van de tuin aanzienlijke schade leed. De Jezuïeten plaatsten verschillende beelden in de tuin met een christelijke betekenis. Zo stond er tegenover de balustrade in de Mariavijver een Christusbeeld. De tuin fungeerde als plek om te studeren, te wandelen en te debatteren. Op de plek van de huidige dierenweide hadden de leerlingen hun moestuintjes.

Het gymnasium maakte plaats voor een missiecollege, waar van 1928 tot 1963 de Franciscaner Minderbroeders werden opgeleid. Missionarissen, die over de hele wereld zijn uitgezonden om het evangelie te verkondigen maar allemaal hier begraven zijn op de kleine begraafplaats. Na de landing van de Duitse troepen op 10 Mei 1940 bij het vliegveld Valkenburg, is er fel gevochten om het missiecollege. De leerlingen en de paters van het Missiecollege moesten overhaast aan alle kanten dekking zoeken. Van juli 1942 tot januari 1944 is waren de Duitsers ingekwartierd in het missiecollege. In het Zocherpark rond het Tolhuis werden loopgraven aangelegd. In augustus 1943 werden door een Engels bombardement de neogotische kapel en de aangrenzende gebouwen per abuis verwoest. Ook vond in deze en latere periodes een volkomen kaalslag plaats van het Heerenschoolbos. De Duitsers hakten bomen om en plaatsten ze op het strand als afweer voor een mogelijke invasie (landing) door de Engelsen. In de hongerwinter van 1944-1945 werden veel bomen “aangekocht” door inwoners van Katwijk, om hun huis te kunnen verwarmen en om “een potje op het vuur te kunnen zetten”. Na de oorlog werd nieuwe beplanting aangebracht onder leiding van Pater Mikx, die op het Franciscaner kerkhofje ligt begraven. Veel tuinbeelden zijn na de oorlog spoorloos verdwenen. Het missiecollege werd in 1963 verpleeghuis De Wilbert, waardoor de naam van Willibrord nog altijd verbonden is met Katwijk aan den Rijn.

Het verhaal gaat ook over het Spijker, dat in de middeleeuwen als voedselbewaarplaats behoorde bij kasteel Huys ‘t Sandt. Mogelijk  heeft burggraaf Dirk van Cuyk het in 1320 laten bouwen. Hij was de voorganger van Filips van Wassenaar en woonde op ’t Sandt. In 1393, tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten,  gaf Hertog Albrecht van Beieren het bevel om de huizen ’t Sandt en Paddenpoel van Filips III van Wassenaer te verwoesten. Na herbouw en opnieuw verwoestingen bleef het kasteel tot eind 18e eeuw voortbestaan als ruïne met wat losstaande opstallen. De fundamenten van het kasteel bevinden zich voor een groot deel onder de huidige Sandtlaan. Daar staat ook het historische tolhuis, dat deels is gebouwd met stenen die overbleven na de sloop van de ruïne van het kasteel.