In tegenstelling tot veel andere provincies had Limburg niet alleen een heel andere vorm dan nu, het grootste gedeelte van de Provincie was geen onderdeel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Alleen in het meest zuidelijke puntje van de huidige provincie, in de regio van Maastricht, was er een klein gebied wat bij de Republiek hoorde. Hierdoor is er in het Rampjaar 1672 juist in deze regio een hevige strijd gevoerd tegen het Franse leger van Lodewijk XIV, de zonnekoning.
Een ingewikkeld gebied
De bestuurlijke macht van de provincie Limburg is tot in 1867 een zeer ingewikkelde situatie. Pas in dat jaar wordt het namelijk in zijn geheel een Nederlandse provincie. Limburg had al eerder gebieden die tot de republiek behoorden, maar de regio was ook onderdeel van verschillende andere naties. Er waren gebieden die onderdeel waren van Pruissen, Luik en de Spaanse Nederlanden.
Alleen Maastricht was een sterke vestingstad in Limburg die bij de Republiek behoorde. Dit was echter niet vanzelfsprekend aangezien een deel van de regering van de Republiek de vestingstad een aantal jaren voor 1672 nog wilde ruilen voor Duinkerken. Er was hier echter geen meerderheid voor en werd dus niet gedaan. Ook aan de roep om de stad in 1667 te ontmantelen werd niet voldaan omdat ook toen al werd gevreesd voor een dreiging uit Frankrijk.
Beleg van Maastricht
Dit Franse gevaar werd uiteindelijk werkelijkheid met in 1673 de meest bekende militaire gebeurtenis uit het rampjaar in Limburg, het beleg van Maastricht. Koning Lodewijk XIV besloot Maastricht aan te vallen nadat hij eerder de Luikse gebieden had aangevallen. De Republiek wilde dit natuurlijk voorkomen en Stadhouder Willem III van Oranje stuurde vanuit het Limburgse kasteel Eijsden de troepen aan.
Dit beleg draaide uiteindelijk uit op een “ramp” voor het Staatse leger omdat de stad al binnen twee weken viel Door de Fransen en vooral door Lodewijk XIV zelf werd dit door de snelle overwinning gezien als een meesterlijk succes. De zonnekoning hechtte grote waarde aan Maastricht en zag het als steunpunt voor alle operaties in het Rijnland. Zo zou hij gezegd hebben dat hij zelfs liever Parijs en Versailles zou hebben afgestaan dan Maastricht. De stad bleef in handen van de Fransen tot in 1678 de Vrede van Nijmegen werd getekend.
Beschadigde kastelen
Hoewel het gebied van de strijd erg klein was, zijn er toch veel kastelen bekend die schade hebben geleden in het Rampjaar. Deze schade aan kastelen kwam echter niet alleen van Franse zijde. De meest bekende ruïne in deze regio is namelijk een ruïne geworden door de Hollandse troepen. Kasteel Valkenburg werd in 1672 bezet door Franse troepen maar dit wilde de Republiek niet zomaar hebben op zo’n korte afstand van Maastricht. In november van ditzelfde jaar trekt Willem III naar Valkenburg en weet het uiteindelijk ook in te nemen. Dit was slecht nieuws voor het kasteel van de stad. Om ervoor te zorgen dat het kasteel nooit nog een bedreiging zou kunnen zijn voor de staatse troepen wordt het op 10 december 1672 in zijn geheel opgeblazen.
Naast kasteel Valkenburg zijn in deze omgeving ook de kastelen Wittem, Lichtenberg en de Dohm slachtoffer geworden van het oorlogsgeweld. Deze kastelen zijn wel door de Fransen beschadigd. Kasteel Lichtenberg, een kasteel gelegen in Maastricht is bijvoorbeeld zwaar beschadigt tijdens het beleg van deze stad. De andere twee kastelen zijn op andere momenten in het rampjaar beschadigd door inwonende of vertrekkende Franse troepen.
Een kasteel in Noord-Limburg
Ook in Noord-Limburg is er een kasteel bekend wat is beschadigd door de Fransen, het Genneper Huys. Dit kasteel werd vanuit de Republiek gezien als belangrijk verdedigingspunt van de oostgrens, maar men was te laat met het bevoorraden ervan. Dit zorgde ervoor dat er te weinig wapens en mankracht aanwezig waren en dus werd ook dit kasteel vrij snel veroverd en gebruikt door de Fransen. Tijdens hun terugtocht hebben de Fransen ook dit kasteel grotendeels verwoest.
Dit zijn 6 voorbeelden van kastelen in Limburg waarvan we weten dat ze op een bepaalde manier bij het rampjaar betrokken waren. Sommige waren in gebruik als onderkomen van een sleutelfiguur terwijl andere totaal zijn verwoest. Zelfs deze totale verwoesting hoeft echter niet het einde van het bestaan van het kasteel te betekenen. Ondanks of misschien zelfs mede door de verwoesting van kasteel Valkenburg is dit namelijk uitgegroeid tot een van de bekendste toeristische trekpleisters van de hele provincie.
.JPG){kind=link}
.PNG){kind=link}