Als de Duitse troepen in mei 1940 Nederland binnenvallen doet zich op Huis Doorn een uitzonderlijke situatie voor. De bewoner van het Huis, de in ballingschap levende Duitse ex-keizer Wilhelm II, wordt ineens onderdaan van zijn voormalige vaderland.
Oorlogsverklaring aan het Huis Hohenzollern
Tot in de jaren dertig blijven Wilhelm II en zijn tweede echtgenote Hermine hopen op een terugkeer op de troon. Als de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) bij de verkiezingen in september 1930 een grote overwinning behaalt, komt Hitler in beeld als de man voor een herstel van de Hohenzollern monarchie. In januari 1931 en mei 1932 bezoekt Hermann Göring, de tweede man binnen de NSDAP, Huis Doorn. In de tussentijd reist Hermine verschillende malen naar Berlijn waar zij met Hitler spreekt. Zowel Hitler als Göring houden zich in deze gesprekken op de vlakte en ‘gebruiken’ de ontmoetingen in de hoop stemmen van monarchisten te trekken.
Vanaf het moment dat de nazi’s in 1933 de macht stevig in handen hebben waait er in Duitsland een andere wind. In maart verklaart Hitler in de Rijksdag dat het vraagstuk over het herstel van de monarchie op dat moment onbespreekbaar is. Als in januari 1934 in Duitsland alle monarchistische organisaties worden ontbonden roept de keizer woedend: ‘Oorlogsverklaring aan het Huis Hohenzollern en het Duitse keizerschap!’.
Geen hakenkruizen
Kort daarvoor heeft Wilhelm II in zijn testament laten vastleggen dat hij in het park van Huis Doorn zijn laatste rustplaats wil vinden en dat zijn uitvaart sober moet zijn, zonder afgevaardigden uit Duitsland, zonder hakenkruizen en zonder kransen. Het tweede deel van deze wens wordt uiteindelijk niet ingewilligd. De bijzetting in het park vindt op 9 juni 1941 plaats in aanwezigheid van de rijkscommissaris voor de bezette gebieden, Arthur Seyss-Inquart, en erebataljons van de Wehrmacht. Ook zijn er vele kransen met rouwlinten die van hakenkruizen zijn voorzien, waaronder één van Adolf Hitler.
Ontstaan Museum
Na de dood van Wilhelm II besluit zijn oudste zoon om het huis per 1 februari 1942 als Hohenzollernmuseum open te stellen. Sigurd von Ilsemann, de voormalige vleugeladjudant van de keizer en beheerder van Huis Doorn, schrijft op 17 augustus 1942 dat het ‘nieuwe museum’ direct veel geïnteresseerden trekt.
Dagelijks leven tijdens de oorlog
Het personeel dat na het overlijden van Wilhelm II nog werkzaam blijft op Huis Doorn, bestaat vooral uit Nederlanders. Hun takenpakket verandert in sommige gevallen ingrijpend. Onder meer een huisbediende, een secretaris en een chauffeur gaan nu onder leiding van Ilsemann bezoekers rondleiden.
Tijdens oorlog heeft het personeel van Huis Doorn het niet altijd gemakkelijk. Sommige Nederlandse personeelsleden worden opgeroepen voor de Duitse Arbeitseinsatz, zoals Willem van Barneveld (tuinknecht) en zijn broer Barend (secretaris). Beiden ontvangen op voorspraak van Ilsemann een vrijstelling vanwege hun onmisbaarheid op Huis Doorn en worden niet tewerkgesteld.
Na de Tweede Wereldoorlog volgt de veelbesproken confiscatie van Huis Doorn door de Nederlandse overheid. Maar dat is weer een ander verhaal…..
