Vele vrouwen hebben hun stempel gedrukt op hun kasteel of buitenplaats. Vaak op de achtergrond, maar sommigen veroverden al vroeg een plek in het openbare leven. Zo stroopten deze drie werkende vrouwen, Margaretha Turnor, Johanna Borski-van de Velde en Margaretha de Jongh, de mouwen op en wisten zij zich onmisbaar te maken voor het voortbestaan van het kasteel of het bedrijf van hun echtgenoten.
In het kader van Maand van de Geschiedenis een kleine ode aan de werkende vrouw op kasteel en buitenplaats.
Margaretha Turnor (1613–1700)
Amerongen – Utrecht
De bouwvrouwe
Het huidige kasteel Amerongen hebben we vooral te danken aan Margaretha Turnor. Toen de Fransen in 1674 waren vertrokken en het kasteel in puin achterlieten, keerde ze terug naar Amerongen. Margaretha en haar man Godard kochten de nabijgelegen ridderhofstad Lievendaal die toen al grotendeels tot ruïne was vervallen. Van daaruit gaf Margaretha, bij veelvuldige afwezigheid van haar man, leiding aan de herbouw van huis Amerongen. Het nieuwe huis werd geheel ontworpen in de populaire bouwstijl van het Franse Versailles, het paleis van de man die alle ellende veroorzaakt had: Lodewijk XIV.
Dankzij schadeloosstellingen en de diplomatieke contacten van Godard konden ze over veel bouwmaterialen beschikken. De stadhouder, prins Willem III kwam een aantal malen kijken naar de vorderingen van de bouw onder leiding van Margaretha. De prins sprak lovend over de vorderingen van de bouw in Amerongen. Godard ondertussen vreest dat de herbouw van het kasteel zijn bankroet zou betekenen. Bovendien vindt hij het maar niets dat een vrouw leiding geeft aan de bouw. Over zijn vrouw schrijft hij: ‘De Vrouw van Amerongen die de Swackheijt van hare Sexe is onderworpen, ende welke Sexe selden ijets goets of considerabels in de Werelt verricht.’ Ondanks haar ‘zwakheid’ kwam het kasteel gereed in 1689.
Auteur Judith Kuiperi, lees hier meer.
Johanna Borski-van de Velde (1764-1846)
Elswout – Noord-Holland
De handelsvrouw
Johanna stond aan het hoofd van een internationaal handels- en financieel imperium. Ze was zo gefortuneerd dat ze eigenhandig de Nederlandse Bank van de ondergang behoedde. Dit leverde haar de bijnaam ‘de financier van Nederland’ op.
Johanna trouwde in 1790 met graanhandelaar Willem Borski, die snel een internationaal handels- en financieel imperium opbouwde. Hij was veel onderweg en liet dan de zaken in Amsterdam door zijn vrouw waarnemen. Toen Willem in 1814 jong overleed, nam ze als vanzelf de activiteiten van hem over. Als weduwe was ze wettelijk bevoegd om een bedrijf te leiden, al was ze als vrouw op bijvoorbeeld de effectenbeurs niet welkom.
Veel tijd bracht zij door op het buiten Elswout, dat ze samen met haar man had gekocht en waar ze niet alleen een nieuw huis had laten bouwen, maar ook een uitgebreid park aanlegde. Haar voorliefde voor de natuur bleek geen modieuze bevlieging. Telkens als ze in Amsterdam verbleef, bivakkeerde ze liever op haar boomgaard in de Amsterdamse Plantage dan in haar kapitale pand aan de Keizersgracht. Toen ze als 80-jarige uit de zaak trad, bracht ze de laatste twee jaar van haar leven door op haar geliefde Elswout.
Auteur Fred Vogelzang. Lees hier meer.
Margaretha de Jong (1769-1846)
Sparrendaal – Utrecht
De zakenvrouw
Margaretha was een zakenvrouw, bestuurder en grootgrondbezitter. Zij had samen met haar man Petrus van Oosthuyse een zakelijk imperium opgebouwd. De door de Franse ‘bondgenoot’ in Nederland gelegerde troepen, in het kader van de strijd van Napoleon tegen Engeland, boden een enorme afzetmarkt. Voor de soldaten op de hei bij Zeist zetten de Van Oosthuyses een handel op in kleding, voedsel en brandstof. De Oosthuyses werden schatrijk en van hun kapitaal kochten ze in de omgeving van Zeist een kasteel, land en boerderijen. Bekroning van hun maatschappelijk succes was een verheffing in de adelstand en een bezoekje van koning Lodewijk Napoleon op hun buiten Sparrendaal. Na Petrus’ dood in 1818 zette Margaretha het bedrijf voort en breidde de zakelijke activiteiten flink uit. Haar buitenplaats Sparrendaal werd het middelpunt van haar bestaan. Hoe ze daar haar tijd doorbracht is helaas niet overgeleverd.
Auteur Fred Vogelzang. Lees hier meer.
