fbpx Skip to main content

Een nieuwe buurt voor kasteelpersoneel

Kasteel Renswoude | Utrecht

07 februari 2023 | Linda Prins


Vaak woonde kasteel personeel net als de adellijke familie in het kasteel. Meestal waren er slaapkamers op zolder en werkten ze in het souterrain. Bij kasteel Renswoude in Utrecht werd echter een geheel nieuwe buurt gebouwd bij het kasteel om het personeel in te huisvesten. 

Een hele buurt?
Het klinkt misschien wat overdreven om een hele nieuwe buurt te bouwen voor het personeel van één kasteel, maar er werkte in totaal wel 115 mensen op het kasteel. In relatie tot de hoeveelheid inwoners van Renswoude betekent dit dat ongeveer 10% van de bevolking werkzaam was op het kasteel. Een enorm groot gedeelte van het dorp was dus werkzaam en afhankelijk van het kasteel. Daarnaast waren er ook nog de pachters van de boerderijen van het kasteel en hun werknemers.

De nieuwe buurt werd tussen 1773 en 1780 gebouwd. Het was in de buurt van het kasteel zodat als de bel werd geluid de koetsiers, tuinlieden, dienstbodes en arbeiders opgeroepen konden worden. De buurt bestond uit in totaal 14 woningen. Door bevolkingsregisters, zoals geboorte- en overlijdensregisters, die zijn bijgehouden sinds 1811 weten we aardig wat over de bewoners van de huisjes door de jaren heen. 

De bewoners
De huizen werden bewoond door mensen met erg uiteenlopende beroepen. Ook is het belangrijk te weten dat er vaak meerdere gezinnen in een woning woonde. Daarnaast waren gezinnen natuurlijk ook vaak nog erg groot, dus het was soms erg druk in een woning. Een beroep wat vaak terugkomt en wat vrij weinig specificaties geeft is “dagloner”. Een dagloner is een arbeider die in de landbouw werkte en per dag werd betaald. Waar deze dagloners precies werkten of wat ze precies deden is niet duidelijk.  

Er waren ook mensen met een beroep dat een stuk duidelijker was en veel meer betrokken bij het kasteel. Zo woonden in deze woningen ook de koetsiers, tuinmannen, bodes, gerechtsdienaren en jagers. Nog enkele andere beroepen van de bewoners hadden te maken met schapen. Zo waren er een aantal wolkammers, wolkammersknechten, een schaapsherder en een spinster. Verder waren er bijvoorbeeld ook timmermannen en timmermansknechten in de woningen te vinden. Het was dus een erg gevarieerde gemeenschap die hier bij het kasteel woonde.

Bron:
Laansma, Personeel van Kasteel Renswoude en Huize Overbosch te Renswoude (1989).
Afbeeldingen:
Afbeelding 1: Een van de woningen voor het personeel
Afbeelding 2: De nieuwe buurt of dorpsstraat in Renswoude
Afbeelding 3: Kasteel Renswoude
Afbeelding 4: Kasteel Renswoude