In de provincie Utrecht zijn in het Rampjaar de meeste kastelen en buitenplaatsen betrokken geraakt bij de oorlog. De meeste van deze kastelen zijn daarbij ook zwaar beschadigd geraakt of geheel verwoest. Dit kwam doordat de Fransen zich, door Utrecht, een weg naar Holland wilde banen. Ze werden echter tegengehouden door de Oude Hollandse Waterlinie waardoor veel van de gevechten plaats vonden in Utrecht.
De Oude Hollandse Waterlinie
Net als in de meeste andere provincies, speelde de Oude Hollandse Waterlinie ook in Utrecht een belangrijke rol in het Rampjaar. Deze linie liep door het hele westelijke gedeelte van de provincie waardoor de provincie de grens was tussen de Republiek en de binnenvallende troepen. Een groot deel van de provincie was niet beschermd door de Waterlinie en werd daardoor vrij snel bezet door de Franse troepen van Lodewijk XIV.
Strijd aan de linie
De strijd die Frankrijk voerde tegen de Republiek was, ondanks de snelle successen, zeer kostelijk. Om deze reden werden veel kastelen en buitenplaatsen in het hele land gebrandschat. Dit hield in dat de Fransen een bepaald bedrag vroegen aan de eigenaren van de gebouwen om het niet plat te branden. Alleen als dit bedrag werd betaald zou het gebouw niet worden beschadigd.
Vooral langs de rivier de Vecht zijn heel veel kastelen en buitenplaatsen slachtoffer geworden van de Franse troepen. Het plaatsje Breukelen was hierbij het zwaarst getroffen. Er waren wel 8 kastelen en buitenplaatsen die hier zijn beschadigd, verwoest of op een andere manier betrokken zijn geraakt bij de oorlog. Over Breukelen in het Rampjaar kun je hier meer lezen.
Heel veel schade
Ook andere kastelen en buitenplaatsen langs de Oude Hollandse Waterlinie werden slachtoffer van de oorlog. Veel van de kastelen en buitenplaatsen daar zijn zelfs geheel of grotendeels verwoest. Voorbeelden hiervan zijn kasteel Kronenburg, buitenplaats Cromwijck, Slot te Maarssen, kasteel huize Harmelen, kasteel Veldenstein, kasteel Montfoort, huis te Vliet, kasteel Aastein en buitenplaats Weeresteyn.
Er zijn ook kastelen die met minder beschadiging uit het Rampjaar kwamen. Kasteel Loenersloot en kasteel Woerden werden bijvoorbeeld bezet door de Fransen maar zijn niet verwoest. Kasteel de Haar werd alleen licht beschadigd en huis te Nesse werd alleen geplunderd door de Fransen. Slot Zuylen en slot Abcoude wisten zonder verwoesting of beschadiging uit het Rampjaar te komen. Slot Zuylen omdat het geld dat werd gevraagd werd betaald en slot Abcoude door een goede verdediging.
Andere kastelen in Utrecht
Ook op andere locaties in de provincie Utrecht zijn wat kastelen slachtoffer geworden van de binnenvallende Franse troepen. Zo zijn in Bunnik de twee buitenplaatsen Nieuw en Oud Amelisweerd beschadigd door de Franse troepen. Ook kasteel Amerongen en de bijbehorende boomgaarden zijn door de Fransen verwoest.
Twee andere kastelen in dit gedeelte van de provincie Utrecht werden ook slachtoffer van het Rampjaar maar op een heel andere manier. Kasteel Duurstede wist de aanvallen van de Fransen te overleven maar werd later grotendeels afgebroken door de stadsbewoners om de schade van het Rampjaar aan hun eigen huizen te kunnen repareren. Kasteel Zuylestein heeft het Rampjaar wel zonder fysieke schade overleeft maar de eigenaar van dit kasteel niet. Frederik van Nassau kwam namelijk om bij een veldslag tegen de Fransen bij Woerden.
Ook in de andere provincies van Nederland is tijdens het Rampjaar 1672 van alles gebeurd, lees hier meer over op Dag van het Kasteel digitaal. Lees hier bijvoorbeeld over Overijssel, Groningen, Limburg, Noord-Brabant, Zuid-Holland, Noord-Holland en Gelderland.
