Op de Dag van het Kasteel op 1 juni 2020 zouden wij u graag persoonlijk verwelkomd hebben op de Ruïne van Brederode, een van de grootste kasteelruïnes in Nederland. Nauw verbonden met de geschiedenis van het ontstaan van Holland: van de graven, stadhouders tot het koningshuis. Natuurlijk heeft de Ruïne ook ervaringen met het thema Bezet en Bevrijd. In verband met Corona openen wij voor u onze digitale deur.
Propagandafilm “Strijders der Toekomst”
Tijdens Pinksteren 1944 werd op de Ruïne van Brederode een propagandafilm gemaakt voor de Nationale Jeugdstorm (NJS). Deze film kreeg de titel “Strijders der Toekomst”. De acteurs waren leden van de NJS.
De NJS was formeel geen onderdeel van de NSB, maar had zeer nauwe banden met deze partij. NSB-er Cornelis van Geelkerken was de leider, de hoofdstormer, van deze jeugdbeweging. De NJS probeerde de schijn op te houden dat het een niet-politieke beweging was, maar de ideeën waren grotendeels gebaseerd op de NSB-ideologie. ‘Arische’, dus niet-Joodse, jongens en meisjes tussen de 10 en 18 jaar oud konden toetreden en het is niet verwonderlijk dat bijna alle leden van de Jeugdstorm kinderen van NSB-ers waren. Tijdens de bezetting wilde de Duitse bezetter dat de NJS op zou gaan in de Hitlerjugend, maar NSB-leider Mussert en hoofdstormer Van Geelkerken slaagden er in het nationale karakter van de NJS te behouden. Op haar hoogtepunt telde de NJS 16.000 leden.
De film zelf is niet online beschikbaar. Wel zijn er contactafdrukken te downloaden via de website van het NIOD.
Onderduikers op de Ruïne van Brederode
Het toenmalige beheerdersechtpaar Van der Kort, moet tijdens de opnames van de propagandafilm zeer koelbloedig geweest zijn, daar er op het moment van de opnames onderduikers in de beheerderswoning zaten: o.a. het echtpaar Wolff-van Raab en hun zoon Freddie. In verband met een algehele evacuatie moeten de onderduikers voor alle veiligheid verhuizen, in ieder geval Freddie. Vanwege de spoorwegstaking kan dat niet per trein en over straat is te gevaarlijk. Maar gelukkig kregen ze de beschikking over een ambulance. Er werd een stuk papier met grote letters ROODVONK op de voorruit geplakt, want volgens de chauffeur waren de “moffen” daar erg bang voor. Freddie kreeg een pleister op zijn neus en werd op de brancard gelegd. Na geweigerd te zijn op een paar onderduikadressen, kreeg het evacuatieteam ook nog te maken met autopech. De ambulance kwam door brandstoftekort net voor Heemstede tot stilstand. In tegenovergestelde richting kwam op dat moment een Duitse legerauto. De Duitsers zagen het papier met ROODVONK en hielden meteen het andere schaarse verkeer tegen en de ambulance kon naar de dichtbij gelegen gasfabriek geduwd worden. De ROODVONK had gewerkt en Freddie was gered.
Het hele verhaal en informatie over de film staat in het boek ‘Velsen Bezet en Bevrijd’ uit 2000 van Guus Hartendorf.
Maquette kasteel Brederode
Tijdens de 2e Wereldoorlog zat de heer M.P. van Dijk anderhalf jaar ondergedoken. Tijdens deze onderduiktijd heeft hij kasteel Brederode op schaal nagebouwd. De miniatuur bakstenen hakte hij uit echte bakstenen. De maquette en een plattegrond van het kasteel zijn nu in het bezit van het Museon in Den Haag. Het staat niet tentoongesteld, maar wordt wel getoond in een korte film op de website van het Museon. Tevens kunnen foto’s gedownload worden via deze linkjes:
Kasteel: https://hdl.handle.net/21.12123/158610
Steentjes: https://hdl.handle.net/21.12123/158611
Plattegrond: https://hdl.handle.net/21.12123/158612
Het is op dit moment niet bekend of de heer Van Dijk een van de onderduikers was in de beheerderswoning van de Ruïne van Brederode. Wel heeft beheerder v.d. Kort na de oorlog ook een schaalmodel gebouwd. Hij gebruikte dezelfde methode als de heer Van Dijk voor het maken van de baksteentjes. Dit schaalmodel staat tentoongesteld in de kapeltoren van de Ruïne.
Oproep
Mocht u meer informatie hebben over de heer M.P. van Dijk, geboren op 1-10-1918 te Overschie, of over de beheerder G.P.Th. van der Kort, dan zien wij uw bericht graag tegemoet via [email protected].
Herkomst van de naam Geuzenpenning
De Geuzenpenning is een onderscheiding die sinds 1987 elk jaar wordt uitgereikt aan mensen of organisaties die zich op een bijzondere manier hebben ingezet voor de democratie.
Het is een initiatief van de Stichting Geuzenverzet 1940-1945. Tijdens de 2e Wereldoorlog was de verzetsgroep ‘De Geuzen’ actief in de omgeving van Rotterdam. Vijftien leden werden in 1941 gefussilleerd op de Waalsdorpervlakte. De overgebleven leden richtten na de oorlog de stichting op om de naam van hun kameraden en de geuzenidealen levend te houden.
De stichting ontleent haar naam aan de Geuzen, die in de 16e eeuw tegen de Spaanse overheersing over de Nederlanden vochten. En die 16e-eeuwse Geuzen hebben hun naam weer te danken aan Hendrik II, 12e Heer van Brederode, de Grote Geus. Hij was lid van het Eedverbond der Edelen en bood op 5 april 1566 het eerste Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma aan. In het Smeekschrift werd de Inquisitie en de vervolging van de protestanten in felle bewoordingen veroordeeld. Margaretha werd wat bang, maar haar adviseur Berlaymont noemde de edelen “gueux”, Frans voor bedelaars. Een paar dagen later riep Hendrik dat als hij dan een geus was dat hij een Grote Geus was. En daarmee veranderde het scheldwoord in een ‘geuzennaam’. De tegenstanders van de Spanjaarden, onder aanvoering van o.a. Hendrik van Brederode, namen deze naam aan en begonnen een strijd die zou uitmonden in de 80-jarige Oorlog en uiteindelijk de onafhankelijkheid van Nederland.
Overigens is de 2e Geuzenpenning in 1988 postuum uitgereikt aan Koningin Wilhelmina, zelf een verre nazaat van Willem van Brederode en Hillegonda van Voorne, de bouwers van kasteel Brederode.
Wij hopen vanaf zaterdag 6 juni onze poort werkelijk te kunnen openstellen. In juni hopen wij u dan een IJzersterke Tentoonstelling Brederode te kunnen bieden en in juli de bijzondere Tentoonstelling Brederode in Playmobil. Houd https://ruinevanbrederode.nl daarvoor in de gaten!
