fbpx Skip to main content

Huis Verwolde als noodsanatorium

Verwolde | Gelderland

08 mei 2020 | Iris Littink


Vanwege de aanleg van de Atlantikwall werd een deel van Scheveningen en Den Haag tot “Sperrgebiet” verklaard. Daarom moest het Haags Sanatorium, dat gevestigd was in Scheveningen, in 1942 evacueren. Deze evacuatie door het Rode Kruis ging per speciale trein naar treinstation Lochem. De bed patiënten werden op een brancard per ambulance naar Huis Verwolde vervoerd, de lopende patiënten gingen per bus.

Dappere dokter
Baronesse Line van der Borch van Verwolde-Voûte woonde gedurende die periode in één van de boerderijen op het landgoed Verwolde. Op de beletage van het huis was de mannenafdeling gevestigd en de vrouwenafdeling was ingericht op de eerste verdieping en in de torenkamers. Op de tweede verdieping waren kamers ingericht voor de verpleegsters. In de Herenkamer zetelde de vrouwelijke dokter. De rol van de dokter was opmerkelijk. Toen de verbinding met het Westen steeds moeilijker werd in 1944 zorgde zij ervoor dat de genezen patiënten tot na de bevrijding mochten blijven in het huis, waarmee een aantal van hen de hongerwinter bespaard is gebleven. In die hongerwinter ging ze zelf bij de boeren langs voor aardappelen en ander voedsel. Niet alleen voor de patiënten maar vooral voor de in het Westen wonende familieleden, die meestal per fiets of bakfiets het voedsel kwamen halen nadat ze van de dokter hadden doorgekregen waar het voedsel verborgen was.

Cinderella
Naast een aantal Joodse patiënten waren er ook een aantal Joodse verpleegsters. Dankzij de onverzettelijke houding van de dokter waren zij nooit weggevoerd; er was nooit controle geweest en de dokter had ze ook niet aangemeld.
De patiënten hadden een eigen blaadje gemaakt, genaamd “Cinderella”, met uitgeknipte plaatjes en zelf bedachte moppen dat elke veertien dagen verscheen. Er werd geopend met een hoofdartikel ondertekend door Oom Cinder en tante Ella. Op de opmerking in het blaadje “het is een man die de tuberkelbacil ontdekte”, reageerde de vrouwenafdeling met: “maar het is een vrouw die ze hier bestrijdt”!
De patiënten wisten altijd wat nieuws te verzinnen om zichzelf en anderen te vermaken. Zo hadden ze ook een eigen band, de Hot Stompers (HS= Haags Sanatorium) met imitatie-muziekinstrumenten.

Bevrijding
Van 4 april tot 6 april 1945 werden alle patiënten en de hele staf in de kelder van Huis Verwolde ondergebracht vanwege hevige gevechten. De ramen werden afgeplakt en de kelderramen werden aan de buitenkant met zandzakken afgedekt.
Op 6 april 1945 kwamen er twee Canadese militairen de oprijlaan oplopen. De kleine Franssprekende soldaten waren de voorhoede van een gehele afdeling die zich de volgende ochtend rond het huis kwamen legeren. Voor die ene keer stond de dokter het toe dat de patiënten de uitgedeelde sigaretten mochten roken!